Jutro, w niedzielę 15 grudnia 2013
roku o godzinie 9.30 w kościele św. Macieja zostanie odprawiona
Msza Święta za Ojczyznę. Wspólnie z kombatantami stanu wojennego
będziemy modlić się za represjonowanych i ofiary komunistycznego
reżimu. Po ponad trzydziestu latach od czasów „festiwalu
Solidarności” brutalnie przerwanego przez wprowadzenie stanu
wojennego nadal niewiele wiemy o lokalnych wydarzeniach z tego okresu
i ich bohaterach. Jak udało nam się ustalić, po 13 grudnia 1981
roku andrychowskie zakłady nie pracowały przez trzy dni. Później
nadal w podziemiu prowadzono działalność związkową i pomagano
rodzinom osób internowanych. Z załogi AZPB internowano wówczas:
Jana Chrobaka, Barbarę Orzeł, Krystynę Chmiel, Helenę Wesołowską
i Eleonorę Polak. Z WSW internowano: założyciel związku Lecha
Kasperka, Józefa Matejkę, Kazimierza Pustelnika, Eugeniusza
Radwana, Bronisława Skowrona, Kazimierza Kowalskiego, Czesława Żołmierka i Janusza
Kuźniara. Wiesław Bakalarski, który również zakładał NSZZ „S”
ukrywał się prawie przez rok. Za działalność związkową i pomoc
rodzinom internowanym skazano na więzienie: Wacława Kuchtę,
Arkadiusza Pyzio i Jana Nowaka. Zatrzymano także Elżbietę Kiecan,
ale nic jej nie udowodniono. Dwukrotnie skazanym był Wiesław Pyzio.
Stan wojenny przygotowywano od marca
1981 roku. Wprowadzono go 13 grudnia tego roku i trwał do 22 lipca
1983 r. Do dzisiaj nie są znane dokładne dane na temat ofiar.
Wiadomo, ze życie straciło ponad sto osób. W tej liczbie nie ma
zmarłych w wyniku nieudzielenia pomocy medycznej na skutek
zablokowania połączeń telefonicznych. Około 12 tysięcy osób
aresztowano, a 50 tysięcy straciło pracę.
Wprawdzie z historią działalności
Regionu Podbeskidzie NSZZ „Solidarność” można zapoznać się
na internetowej stronie Encyklopedii Solidarności :
(http://www.encyklopedia-solidarnosci.pl/wiki/index.php?title=G01381_Region_Podbeskidzie
), ale wiadomości dotyczących samego Andrychowa jest tam „jak na
lekarstwo”.
Ciekawe przedsięwzięcie miało natomiast miejsce
niedawno w naszym Liceum Ogólnokształcącym. Jak informuje witryna
Instytutu Pamięci Narodowej
http://ipn.gov.pl/aktualnosci/2013/katowice/prezentacja-wystawy-586-dni-stanu-wojennego-andrychow,-10-maja-21-czerwca-2013),
w dniach od 10 maja do 21 czerwca 2013 r. w Liceum Ogólnokształcącym
w Andrychowie (ul. Ferdynanda Pachla 16) można było obejrzeć
wystawę „586 dni stanu wojennego”. Organizatorem prezentacji
wystawy był Oddział Instytutu Pamięci Narodowej w Katowicach.
A tak pisał w tekście wprowadzającym
do wystawy Prezes IPN dr Łukasz Kamiński:
„W sierpniu 1980 r. masowy protest
robotników, wspieranych przez inne grupy społeczne, zmusił
komunistyczne władze do kapitulacji. Przywódcy Polskiej
Zjednoczonej Partii Robotniczej zaakceptowali porozumienie, którego
kluczowym elementem było powołanie niezależnych od władz związków
zawodowych. Wkrótce powstał Niezależny Samorządny Związek
Zawodowy „Solidarność”, który z czasem skupił blisko dziesięć
milionów członków.
Przez 468 dni Polacy żyli nadzieją,
że możliwa jest powolna demokratyzacja systemu, a stopniowo także
odzyskanie suwerenności. Z ogromnym entuzjazmem kreślono plany
przebudowy państwa. Komuniści nie zamierzali jednak zrezygnować z
monopolu władzy. Od jesieni 1980 r. przygotowywano się do siłowej
rozprawy ze społeczeństwem. Marzenie o wolności zostało brutalnie
przerwane 13 grudnia 1981 r., gdy na ulice polskich miast wyjechały
czołgi.
Stan wojenny wprowadzono po to, by
ocalić komunistyczną dyktaturę i zniszczyć „Solidarność”.
Władzom nie udało się osiągnąć żadnego z tych celów.
Zamordowano kilkadziesiąt osób, tysiące uwięziono, dziesiątki
tysięcy prześladowano na różne sposoby. Zniszczono społeczny
entuzjazm i nadzieję, które w takim wymiarze jak w 1981 r. już
nigdy się nie odrodziły. Gospodarka pogrążyła się w przewlekłym
kryzysie. Przedłużona agonia systemu zabrała Polsce kolejnych
osiem lat.
Postulaty NSZZ „Solidarność” w
większości zostały zrealizowane po 1989 r. Spełniły się
najskrytsze marzenia – upadł mur berliński, rozpadł się Związek
Sowiecki, Polska jest członkiem Unii Europejskiej i NATO. Stało się
to dzięki wysiłkowi i poświęceniu tych, którzy po 13 grudnia
1981 r. nie pozostali obojętni i stawili opór złu. Wielu z nich
zapłaciło wysoką cenę za swoją postawę, niektórzy płacą ją
do dziś. W rocznicę wprowadzenia stanu wojennego ku nim kierujemy
naszą wdzięczną pamięć.”
